Spier, Jo

Originele tekening uit 1923. Gemaakt in Volendam door Jo Spier. We zien een karikatuur van fotograaf Jacob Olie jr. Formaat tekening 14,5 cm x 20,5 cm. Losbladig in een antiek wissellijstje. Gesigneerd en gedateerd ’23.

Jo Spier
Zutphen 26-06-1900 – Santa Fé (Verenigde Staten) 21-05-1978

Joseph Eduard Adolf Spier was een Nederlands tekenaar en illustrator. Al vroeg wilde Jo Spier tekenaar van beroep worden. Zijn ouders herkenden zijn talent en moedigden hem aan zich in deze kunst te bekwamen. Wat de stijl en de grafische techniek betreft werd de jonge Spier vooral geïnspireerd door de politieke prenten van Albert Hahn in De Notenkraker.  In Amsterdam nam hij privé-lessen bij Klaas van Leeuwen om vervolgens, na vervulling van de militaire dienstplicht, te worden toegelaten tot de Rijksacademie van Beeldende Kunsten. In 1923 besloot Spier naar Parijs te gaan om daar zijn scholing, onder meer bij het Atelier Cormon af te ronden. Eenmaal terug in Nederland kwam hij eind 1924 in dienst bij De Telegraaf . Daar zou hij bijna zestien jaar verbonden blijven. Spier ging vaak op pad met journalisten om ter plaatse schetsen te maken die dan ’s avonds thuis werden uitgewerkt. Het werk van Jo Spier werd spoedig alom bekend en bewonderd. Op het hoogtepunt van zijn roem bracht de Tweede Wereldoorlog Jo Spier verdriet en ellende. De Duitse bezetters en hun medestanders hielden hem als bekende Nederlander van joodse afkomst vijandig in de gaten en haalden vaak fel naar hem uit. In oktober 1940 moest Spier, op verzoek van de Duitsers, op staande voet door de directie van De Telegraaf worden ontslagen. Tot drie keer toe werd hij gevangengezet: eind 1940 en nog eens in 1941. Telkens gedurende enkele weken en in 1942 maandenlang, eerst in Amsterdam, vervolgens in een strafbarak van het doorgangskamp voor joden in Westerbork. Na de oorlog waren er aantijgingen aan Spier over collaboratie met de bezetter. Dit omdat hij actief heeft meegewerkt aan een Duitse propaganda film en heeft hij enkele malen toespraken richting zijn kampgenoten gehouden, naar eigen zeggen onder druk van de kampleiding.
In 1951 besloot hij om naar de Verenigde Staten te emigreren. Ook daar werd hij succesvol als illustrator. Al in 1953 kon Spier zijn gezin laten overkomen om zich definitief op Long Island bij New York te vestigen. In 1957 kreeg hij het Amerikaans staatsburgerschap. De band met zijn geboorteland bleef sterk. De Nederlandse connecties hield hij aan en hij kwam nog vaak op bezoek. Spier bleef hier publiceren, ook in Elseviers Weekblad. Spier was zeker in de jaren dertig tot zestig in Nederland een bijzonder populair tekenaar. Velen konden zijn tekeningen met één oogopslag herkennen. Zelf had Spier zich altijd liever een tekenende journalist dan een kunstenaar willen noemen. Hij voelde zich ook altijd meer thuis in de perswereld dan in artistieke kring.